Wszystkim interesującym się dziejami taternictwa zapewne jest wiadomym, kto był pierwszy na tatrzańskim Mnichu. Jan Gwalbert Pawlikowski był nie tylko wybitnym w swoim czasie taternikiem. Ten człowiek wielu talentów i umiejętności kładł podwaliny pod nowoczesne rozumienie ochrony przyrody, był inicjatorem i pierwszym redaktorem rocznika „Wierchy”, współtworzył projekt pierwszej polskiej ustawy o ochronie przyrody (z r. 1934). Wybudował (rękami zakopiańskich „budarzy”, oczywiście) jedną z najpiękniejszych willi zakopiańskich, szczytowe osiągnięcie stylu zakopiańskiego – Willę pod Jedlami. Zwiedzał też i badał tatrzańskie jaskinie.
Już w roku 1877 w XI tomie „Pamiętnika Towarzystwa Tatrzańskiego” za rok 1887 umieszczona została Jego praca „Podziemne Kościeliska”. Stanowi ona doskonały przykład połączenia opisu znanych wtedy jaskiń z wołaniem o ochronę podziemnego i nadziemnego świata Tatr.
Praca ta w tym samym roku doczekała się osobnego wydania. Ponieważ jednak jego nakład był minimalny, stanowi ono rzadkość w handlu antykwarycznym. Dla koneserów tego rodzaju literatury, wielbicieli starych druków oraz pasjonatów jaskiń i speleologii przygotowałem reprint tego wydania.
