Opis

SMOŁKA Jan, Przemyśl pod sowiecką okupacją. Wspomnienia z lat 1939-1941. Wstęp i opracowanie Jacek Krochmal. Przemyśl 2017. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. wyd.2. s.125. opr. oryg. kartonowa. 21 cm.

Z uwagi na bardzo niewygodną dla komunistycznych władz polskich treść Wspomnień, opisujących przecież okres okupacji sowieckiej Przemyśla, rękopis był ukrywany przez cały okres istnienia PRL w obawie przed konfiskatą przez Służbę Bezpieczeństwa (…)

Wspomnienia koncentrują się na opisie wydarzeń, które miały miejsce w siedzibie TPN, ale zawierają także wiele cennych informacji o życiu w okupowanym przez Sowietów Przemyślu. Mylny byłby zatem pogląd mówiący o tym. że ograniczają się one do opisu działalności jednej z wielu instytucji kulturalnych powiatowego miasteczka w okresie II wojny światowej. Ówczesna sytuacja geopolityczna sprawiła bowiem, że Przemyśl stał się miastem granicznym, podzielonym – podobnie jak cala II Rzeczpospolita – na dwie strefy okupacyjne, niemiecką i sowiecką. Również samo Towarzystwo należało do najważniejszych instytucji kulturalnych w mieście i w regionie (…) Rękopis Smołki zawiera wiele cennego materiału dotyczącego życia kulturalnego w „sowieckim” Przemyślu, w tym losów polskiego dziedzictwa kulturowego (…)

W tekście Smołki znalazło się wiele cennych spostrzeżeń dotyczących realiów życia w warunkach sowieckiej okupacji, w tym charakterystyki osobowe ówczesnych urzędników i opis ich specyficznych obyczajów i zachowań. Autor porusza też problem stosunków narodowościowych polsko-ukraińsko-żydowskich (…) Smołka opisuje też zagadnienia związane z problemem postaw Polaków wobec komunizmu i okupanta sowieckiego. Było to zjawisko ważne – nie tylko w okresie pierwszej okupacji sowieckiej, ale także po roku 1944 – podzieliło bowiem zarówno społeczeństwo polskie, jak i poszczególne rodziny (…)